Rutynowa morfologia pomaga wcześnie wykryć nowotwory krwi. Lekarze postulują powrót tego badania w ramach medycyny pracy

W Polsce z nowotworami hematologicznymi zmaga się ponad 100 tys. pacjentów, a każdego roku taką diagnozę słyszy około 6 tys. osób. Przyspieszyć rozpoznanie choroby może proste badanie – morfologia krwi obwodowej. To właśnie na jej podstawie diagnozowanych jest m.in. aż 40 proc. przypadków przewlekłej białaczki szpikowej – wskazują eksperci kampanii „Odpowiedź masz we krwi”. Podkreślają oni potrzebę powrotu rutynowej morfologii do pakietu badań wykonywanych obowiązkowo w ramach medycyny pracy. Rok 2019 przyniósł wiele pozytywnych zmian dla pacjentów hematologicznych, jednak specjaliści wskazują szereg wyzwań na kolejne miesiące.

Według Krajowego Rejestru Nowotworów liczba zachorowań na nowotwory układu krwiotwórczego i chłonnego wzrosła ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich trzech dekad. Wczesne rozpoznanie choroby jest kluczowe dla skuteczności terapii. Podstawowym badaniem, które pozwala lekarzowi pierwszego kontaktu wykryć nieprawidłowości, jest morfologia krwi obwodowej, która – jak wskazują eksperci – powinna być wykonywana raz do roku.

– Lekarze rodzinni są bardzo ważni we wczesnej diagnostyce chorób onkologicznych, w tym hematoonkologicznych – mówi agencji Newseria Biznes dr Michał Sutkowski, prezes Warszawskich Lekarzy Rodzinnych, rzecznik Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. – Warto, żebyśmy mówili pacjentom, że takie badanie należy wykonać corocznie, nawet kiedy nie ma objawów. Natomiast jeśli pacjenci mają niepokojące objawy, wtedy należy to badanie wykonać jak najszybciej. Badanie morfologiczne jest kluczem do wykrycia wielu różnych chorób.

Przykładowo aż 40 proc. rozpoznań przewlekłej białaczki szpikowej jest stawianych na podstawie morfologii krwi obwodowej wykonywanej rutynowo – wskazują eksperci kampanii „Odpowiedź masz we krwi”. Podkreślają oni, że wciąż wielu Polaków zbyt rzadko wykonuje to badanie. Dlatego są zgodni – morfologia krwi obwodowej powinna wrócić do pakietu badań wykonywanych obowiązkowo w ramach medycyny pracy. Badanie to zostało z niego wykreślone w 1996 roku.

– Morfologia krwi została wykreślona z pakietu badań wykonywanych u lekarza medycyny pracy prawie 25 lat temu i wszyscy jesteśmy zgodni, że powinna do niego jak najszybciej wrócić. To bardzo ważne badanie, gdyż na jego podstawie możemy rozpoznać wiele chorób, w tym nowotworowych. Mamy dostęp do nowoczesnych leków, do zaawansowanej diagnostyki, a w pakiecie badań wykonywanych obowiązkowo u lekarza medycyny pracy brakuje podstawowego badania, czyli morfologii krwi – mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Lech-Marańda, konsultant krajowy w dziedzinie hematologii.

Eksperci podkreślają, że w ciągu ostatnich kilku lat w hematologii i hematoonkologii dokonał się ogromny postęp. Pacjenci mają dostęp do szerokiej grupy leków, a hematologia onkologiczna staje się coraz bardziej spersonalizowana.

– Najważniejszą zmianą, która zaszła na przestrzeni ostatnich lat, był rozwój diagnostyki molekularnej. W tej chwili wiele chorób krwi diagnozujemy na poziomie genów, co więcej, zmiany we krwi – obecność komórek z określonymi genami – są śledzone i wykorzystywane do monitorowania terapii – mówi prof. dr hab. n. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak, hematolog z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. 

– W 2019 roku zapadło wiele pozytywnych decyzji refundacyjnych. Pacjenci uzyskali dostęp do sześciu nowych cząsteczek, dokonano istotnych zmian w dwóch programach lekowych, które umożliwiły szerszy dostęp do terapii. Ale najważniejszym wyzwaniem na 2020 rok jest możliwość refundacji nowoczesnej technologii CAR-T w Polsce – dodaje prof. Ewa Lech-Marańda.

Poprawa wykrywalności chorób hematologicznych poprzez edukację na temat. objawów i istoty wczesnej diagnostyki w powodzeniu terapii to główny cel kampanii edukacyjnej „Odpowiedź masz we krwi”. 

– To kampania z prostym przesłaniem, prowadzona już od półtora roku. Jest realizowana na terenie całego kraju, dołączają do nas coraz to nowe miejscowości i kolejne placówki. Prowadzimy ją też m.in. w bibliotekach, gdzie rozdajemy specjalne zakładki z informacjami o tym, jak ważna jest morfologia krwi. Kampania ta jest również skierowana do lekarzy rodzinnych – mówi Aleksandra Rudnicka, rzecznik Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych.

ŹRÓDŁA:

Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, „Wrzesień miesiącem nowotworów krwi”, https://www.pkopo.pl/aktualnosci/2018/500 [Dostęp: 2.01.2019]

Dr hab. T. Sacha (CM UJ, Kraków), „Przewlekła białaczka szpikowa”, https://hematoonkologia.pl/informacje-dla-chorych/news/id/3466-przewlekla-bialaczka-szpikowa

„Hematologia onkologiczna – aspekty kliniczne, ekonomiczne i systemowe”, Warszawa 2015, http://instytuty.lazarski.pl/fileadmin/user_upload/iooz/Publikacje/Raport_Hematologia.pdf