Mówi: | Paweł Gulewski |
Funkcja: | wiceprezydent Torunia |
Finanse samorządów w coraz gorszej sytuacji. Zagrożone inwestycje prorozwojowe
– Być może już niedługo rola samorządów zostanie sprowadzona do bieżącego administrowania i zarządzania miastem, a nie jego rozwoju – mówi zastępca prezydenta Torunia Paweł Gulewski. Samorządy wskazują, że kolejna w ciągu ostatnich czterech lat zmiana systemu podatkowego znów uderza w ich budżety, a ciężar finansowania coraz bardziej przesuwa się z dochodów własnych na subwencje i dotacje, które są całkowicie zależne od decyzji rządu. To zaś zagraża autonomii samorządów, a przy tym utrudnia konstruowanie budżetów. Podobnie jak galopująca inflacja i wciąż odczuwalne skutki pandemii. Wszystko to może w nadchodzących miesiącach skutkować problemami ze zdolnością realizowania inwestycji i zadań własnych.
– Stoimy przed realną groźbą zmniejszenia koszyka inwestycji prowadzonych przez samorządy. W Toruniu już się zastanawiamy, na co będzie nas stać w przyszłym roku, biorąc pod uwagę wzrost cen towarów i usług, szalejące opłaty za prąd czy gaz. Mamy też poważne ubytki w budżetach spowodowane nowelizacją ustawy o podatku PIT. Cieszymy się, że Polacy płacą coraz mniej podatków, ale z drugiej strony to powoduje, że pieniądze nie trafiają do budżetów jednostek samorządu terytorialnego. W połączeniu z galopującą inflacją może to spowodować, że koszyk inwestycji po stronie samorządów będzie o wiele mniejszy niż do tej pory – mówi agencji Newseria Biznes Paweł Gulewski, zastępca prezydenta Torunia.
Wpływy z podatku PIT są jedną z głównych pozycji w dochodach bieżących jednostek samorządu terytorialnego (JST). Tymczasem od lipca wejdzie w życie kolejna obniżka – w ramach nowelizacji Polskiego Ładu w pierwszym progu podatkowym stawka PIT zmniejszy się z 17 proc. do 12 proc. Co istotne, to już kolejna zmiana w wysokości podatku dochodowego od osób fizycznych na przestrzeni ostatnich czterech lat. I kolejna, która uderzy w budżety samorządów. Z oceny skutków regulacji wynika, że spadek dochodów JST w 2023 roku ma wynieść 1,1 mld zł, a w ciągu 10 lat sięgnie ok. 11,2 mld zł. Wiceminister finansów Artur Soboń zapowiedział, że mniejsze wpływy z PIT zostaną zrekompensowane samorządom w subwencji ogólnej i rozwojowej. Te argumentują, że nie pokryje to w 100 proc. ubytku dochodów spowodowanych kolejnymi zmianami w podatkach.
– Samorządy nie negują potrzeby wprowadzania korzystnych dla podatników zmian w PIT. Uważają jednak, że zaproponowany przez rząd system rekompensowania gminom, powiatom i województwom ubytków w dochodach jest niewystarczający – wskazuje Unia Metropolii Polskich.
Z jej danych wynika, że zmiany w systemie podatkowym wprowadzane od 2019 roku miały destrukcyjny wpływ na finanse JTS. Natomiast ta, która zacznie obowiązywać od lipca br., będzie oznaczać dalszy spadek dochodów JST o ponad 85 mld zł brutto (11,2 mld zł netto, czyli po uwzględnieniu subwencji rozwojowej) w latach 2022–2031. Ubytki 12 miast Unii Metropolii Polskich w tym okresie mają wynieść 2,5 mld zł netto. W przypadku Łodzi szacowana strata może sięgnąć nawet 239 mln zł, a po odliczeniu subwencji rozwojowej – 154 mln zł.
Istotne jest też to, że ciężar finansów samorządowych coraz bardziej przesuwa się z dochodów własnych na subwencje i dotacje, które są nieprzewidywalne, a po drugie – całkowicie zależne od decyzji rządu. To zaś nie tylko utrudnia konstruowanie budżetów, ale i zagraża autonomii samorządów. W tej sytuacji to bowiem rząd, a nie radni czy włodarze, decyduje o kierunkach rozwoju miast i gmin.
– Być może już niedługo rola samorządów, przynajmniej tymczasowo, zostanie sprowadzona do bieżącego administrowania i zarządzania miastem, a nie jego rozwoju. Ale mam nadzieję, że ten scenariusz się nie ziści – mówi Paweł Gulewski.
Samorządy wskazują, że kolejny ubytek dochodów będzie oznaczać dla nich problemy ze zdolnością do realizowania inwestycji i zadań własnych. Ten cios w ich finanse przypada w niefortunnym momencie, kiedy spadły na nie wydatki związane z zapewnieniem opieki uchodźcom z Ukrainy. Budżety zagrożone są także galopującą inflacją, która w maju wyniosła 13,9 proc.
– W obecnej sytuacji – z uwagi na galopujące ceny usług i materiałów budowalnych – żaden samorząd nie będzie w stanie zaplanować i porządnie doszacować inwestycji, którą będzie przeprowadzał za kilka miesięcy – mówi przedstawiciel władz Torunia. – Tak naprawdę w grudniu br. musimy zadecydować, gdzie, ile i na jakie inwestycje będziemy przeznaczać pieniądze. A przetargi z tego budżetu będziemy realizować w I kwartale 2023 roku. Wtedy będzie już inna rzeczywistość cenowa.
Zastępca prezydenta Torunia wskazuje też, że samorządy wciąż funkcjonują w rzeczywistości postpandemicznej. W ostatnich dwóch latach, w czasie kolejnych lockdownów, wiele z nich rezygnowało z dochodów własnych, np. poprzez obniżanie podatków dla przedsiębiorców. Część nadal nie zdążyła odrobić tych strat.
– Samorządy są naprawdę w trudnej sytuacji, podobnie jak przedsiębiorcy, doświadczeni sytuacją pandemiczną i postpandemiczną. Gastronomia czy handel to gałęzie gospodarki, które zostały na pewien czas w ogóle wyłączone. Przedsiębiorcy musieli sobie radzić, przenosili działalność do internetu, ale my jako samorządy, które poniekąd czerpią korzyści z ich działalności, też przyhamowaliśmy. Też mamy mniejsze wpływy chociażby z tytułu opłat za czynsze w nieruchomościach będących własnością gminy i miasta Toruń, z których korzystali m.in. właściciele lokali gastronomicznych – mówi Paweł Gulewski.
Jak podkreśla, w takich trudnych czasach ścisła współpraca między samorządami, administracją a biznesem oraz wzajemne zrozumienie są szczególnie ważne.
– Samorząd przyjazny przedsiębiorcom to dobre miejsce do prowadzenia i realizacji biznesu. Szczególnie w ciężkich czasach pandemicznych czy kryzysu ekonomicznego, który się rozpędza, dobre miejsce do inwestowania to takie, w ramach którego samorządowcy wykazują się pewną mądrością. Czasami przychodzi przedsiębiorca i mówi: słuchajcie, nie jestem w stanie zapłacić tych opłat i podatków, proszę, zwolnijcie nas z tego tytułu, przynajmniej na jakiś czas, samorządowcy to robią, bo wiedzą, że warto cofnąć się o krok i zrobić wszystko, by ta firma nie wyszła stąd albo nie upadła, bo powstanie nowego podmiotu jest o wiele trudniejsze niż utrzymanie tego, który już istnieje – podkreśla zastępca prezydenta Torunia.
Czytaj także
- 2024-05-10: Tylko co czwarta firma planuje inwestycje zagraniczne. Ich zapał osłabia niestabilna sytuacja geopolityczna
- 2024-04-30: Wzrost inwestycji prywatnych przesądzi o rozwoju polskiej gospodarki w najbliższych latach. Sektorami przyszłości są nowe technologie i zielona energetyka
- 2024-05-13: Francuskie firmy z potężnym wkładem w polską gospodarkę. Reinwestują tu połowę wypracowywanych zysków i zatrudniają prawie 230 tys. osób
- 2024-04-19: Branża infrastrukturalna szykuje się na inwestycyjny boom. Projektanci i inżynierowie wskazują na szereg wyzwań w kolejnych latach
- 2024-04-25: Zmiany klimatu uderzają w portfele konsumentów. Podniosą ceny żywności nawet o 3 pkt proc. rocznie
- 2024-04-25: Chiny przyspieszają inwestycje w odnawialne źródła. Nie przestają jednak rozbudowywać mocy węglowych
- 2024-04-16: Rekordowe notowania złota. Ryzyko eskalacji konfliktu na Bliskim Wschodzie będzie napędzać dalsze wzrosty
- 2024-04-18: Padają kolejne rekordy generacji energii z OZE. Przez jakość sieci duży potencjał wciąż jest niezagospodarowany
- 2024-04-10: Producenci owoców i warzyw pełni obaw po przywróceniu 5-proc. VAT-u na żywność. Spodziewają się większej presji sieci handlowych na obniżkę cen
- 2024-04-08: PGE przygotowuje się na duże inwestycje. Kluczowe są projekty z obszaru morskiej energetyki wiatrowej oraz sieci dystrybucyjnej
Kalendarium
Więcej ważnych informacji
Jedynka Newserii
Jedynka Newserii
Ochrona środowiska
Mniej niż 2 proc. polskich rzek ma czystą wodę zdatną do picia. Podczas akcji sprzątania wolontariusze zbierają setki ton śmieci
Z badań Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że w latach 2014–2020 zły stan wód odnotowano w 99,5 proc. polskich rzek. Problemem jest także zaśmiecanie rzek i ich okolic. W trakcie corocznych akcji sprzątania wolontariusze zbierają setki ton śmieci. Rozwijanie powszechnej świadomości i odpowiedzialności za lokalne środowisko to jeden z głównych celów akcji Operacja Czysta Rzeka. Trwa właśnie szósta edycja akcji, w którą angażują się także prywatne firmy.
Infrastruktura
Podczas wojny w Ukrainie całkowicie zniszczono niemal 10 proc. mieszkań i domów. Proces odbudowy potrzebuje odpowiedniej strategii
Łączne szkody w infrastrukturze Ukrainy spowodowane inwazją rosyjską sięgają 157 mld dol. – wynika z obliczeń Kijowskiej Szkoły Ekonomicznej. Bank Światowy wylicza, że całkowity koszt odbudowy Ukrainy w ciągu następnej dekady wyniesie 486 mld dol., przy czym najwięcej pochłonie mieszkalnictwo. – Ukraina potrzebuje kompleksowej strategii odbudowy i renowacji swoich zasobów budowlanych – ocenia Besim Nebiu z Habitat for Humanity International. Jego zdaniem powinna ona od razu uwzględniać problemy w mieszkalnictwie, z którymi jeszcze przed wojną borykały się ukraińskie gminy.
Przemysł
Projekt budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej nabiera tempa. Ruszają prace geologiczne w miejscu planowanej inwestycji
W maju ruszają prace geologiczne w miejscu planowanej budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej na Pomorzu. Pierwszy etap badań zakończy się w tym roku, a wyniki zostaną wykorzystane w trwającym procesie projektowania elektrowni przez konsorcjum Westinghouse i Bechtel. – Chcemy dobrze poznać strukturę gruntu, na którym posadowiona będzie elektrownia. Dzięki temu będziemy mogli dopracować sam projekt elektrowni z perspektywy bezpieczeństwa – podkreśla Leszek Hołda, prezes Bechtel Polska.
Partner serwisu
Szkolenia
Akademia Newserii
Akademia Newserii to projekt, w ramach którego najlepsi polscy dziennikarze biznesowi, giełdowi oraz lifestylowi, a także szkoleniowcy z wieloletnim doświadczeniem dzielą się swoją wiedzą nt. pracy z mediami.