Wszystkie newsy

Szacuje się, że do grona głosujących w październikowych wyborach może dołączyć ponad 1,4 mln młodych Polaków w wieku 18–21 lat, którzy niedawno uzyskali prawa wyborcze. Nazywa się ich „pokoleniem kryzysów”, ponieważ dorastali, słysząc o nadciągającej katastrofie klimatycznej, część edukacji w szkole średniej spędzili zamknięci w domach przez pandemię COVID-19, a kiedy weszli w dorosłość, w kraju rozszalała się inflacja, a za wschodnią granicą wybuchła wojna. Obok kwestii społeczno-gospodarczych to tematy związane z ochroną środowiska i klimatu w dużym stopniu wpłyną na to, na kogo zagłosują młodzi. – Będziemy żyć w czasach, w których katastrofa klimatyczna dotknie nas najbardziej. Dlatego musimy zostać wysłuchani w dużo większym stopniu niż obecnie – mówi Franciszek Niemczewski z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego.

Kraje Europy przeznaczyły łącznie 758 mld euro na ochronę odbiorców energii przed skokowym wzrostem cen energii, wywołanym m.in. rosyjską napaścią na Ukrainę. Jednak efektywność tych bezprecedensowych wydatków była różna – w niektórych państwach mimo przeznaczanych na ten cel miliardów energia i tak podrożała o kilkadziesiąt procent. W Polsce wydatki na mechanizmy osłonowe sięgnęły 12,4 mld euro i przyniosły wymierne korzyści, bo wzrost cen energii był jednym z najniższych w Europie – przekonują eksperci ARE. Obecnie nadal pozostają znacząco poniżej unijnej średniej.

Wciąż nie milkną echa afery wizowej, która przetoczyła się w ostatnich tygodniach przez polskie i zagraniczne media. VFS Global – jedna z trzech firm świadczących dla polskiego MSZ usługi tzw. outsourcingu wizowego – informuje, że jakiekolwiek nieprawidłowości w wydawaniu wiz nie mogą mieć związku z jej działaniami, ponieważ zwyczajnie nie ma takiej możliwości – żaden z jej pracowników nie ma wpływu na decyzję o wydaniu albo odmowie wydania wizy. Spółka przez ponad 10 lat świadczyła usługi w zakresie pośrednictwa wizowego na rynkach Turcji, Indii, Chin i Białorusi. Teraz, zgodnie z decyzją MSZ, wstrzymała obsługę administracyjną wydawania polskich wiz. Nie wyklucza jednak kontynuacji współpracy.

Większość rosyjskiego społeczeństwa popiera lub milcząco akceptuje rządy Władimira Putina i wojnę prowadzoną w Ukrainie. Co więcej po inwazji na ten kraj poparcie dla działań Kremla w sondażach opinii publicznej znacząco wzrosło – pokazała ubiegłoroczna analiza Ośrodka Studiów Wschodnich. Ten wzrost poparcia jest jednak efektem prowadzonej na ogromną skalę dezinformacji i rozbudowanej machiny propagandowej, która od początku wojny przedstawia rosyjskiemu społeczeństwu zafałszowany obraz rzeczywistości. Kremlowski reżim nie szczędzi na ten cel pieniędzy, podobnie jak na propagandę nakierowaną na społeczność międzynarodową, również na Polaków. Tutaj jednak nie działa prosta manipulacja, więc Kreml wykorzystuje do tego słabości społeczeństwa i pojawiające się napięcia między Ukraińcami i Polakami.

Samorządy od czterech lat są zmuszone łatać coraz większe dziury w swoich budżetach. Spadek dochodów z tytułu podatku PIT, pandemia, wojna w Ukrainie i kryzys uchodźczy, inflacja i wysokie ceny energii, a na dodatek brak środków z KPO spowodowały, że obecnie trudno jest im planować jakiekolwiek większe wydatki. Sytuację pogarsza niestabilność regulacyjna i coraz większa liczba zadań przerzucanych na samorządy, co pociąga za sobą wzrost wydatków budżetowych. – Jednym z ważniejszych wyzwań w tym obszarze jest obecnie opieka społeczna – wskazuje prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak.

W ciągu ostatnich 30 lat Chiny błyskawicznie rozwinęły się gospodarczo i politycznie, chcąc zagrozić hegemonii Stanów Zjednoczonych. Państwo Środka prowadzi też coraz bardziej asertywną politykę na arenie międzynarodowej, wykorzystując organizacje międzynarodowe do budowania swoich wpływów i lobbowania swojej agendy. – Chińczycy stawiają sobie 2049 rok – czyli stulecie utworzenia Chińskiej Republiki Ludowej – jako pewnego rodzaju cel strategiczny, przejawiający się w tym, że chcą być numerem jeden na świecie, chcą zastąpić Stany Zjednoczone w roli przywódcy światowego ładu – mówi dr Tomasz Smura, członek zarządu Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego.

Niezdrowy tryb życia – alkohol, zła dieta, stres czy palenie papierosów – jest jedną z głównych przyczyn chorób cywilizacyjnych i wywołanych nimi przedwczesnych zgonów. Eksperci wskazują na potrzebę większej profilaktyki i edukacji społeczeństwa, ale też na politykę redukcji szkód, którą wdraża coraz więcej państw jako element prewencji trzeciorzędowej. To strategia oparta na korzystaniu przez osoby uzależnione z mniej ryzykownych dla zdrowia substytutów substancji szkodliwych, co pomaga w ograniczeniu negatywnych skutków nałogu. W Szwecji substytuty nikotyny (tzw. snusy) stosuje się od lat w celu redukcji odsetka palaczy papierosów w społeczeństwie. Dzięki dostępności alternatyw dla papierosów spadł on tam do 5,6 proc. populacji i jeszcze w tym roku Szwedzi mogą osiągnąć status społeczeństwa wolnego od dymu papierosowego. To o 17 lat wcześniej, niż zakłada termin wyznaczony przez UE. W Polsce z kolei liczba palaczy rośnie – dziś papierosy pali prawie 29 proc. Polaków.

Dynamicznie rosnąca wymiana handlowa, która w 2022 roku przekroczyła rekordową wartość 10 mld dol., koreańskie inwestycje w Polsce oraz pogłębiona współpraca w sektorze energetycznym i obronnym świadczą o tym, że stosunki między Polską i Koreą Południową są najlepsze od lat. Republika Korei jest obecnie dla Polski drugim partnerem handlowym i trzecim rynkiem eksportowym w Azji, a koreańskie firmy są zainteresowane współpracą z Polską m.in. w sektorze infrastruktury, przemysłu i energetyki, do czego zachęca je duża pula talentów, szeroki dostęp do poddostawców i centrów innowacji. – Południowokoreańskie relacje z Polską są w tej chwili silniejsze niż kiedykolwiek wcześniej – przekonywał premier Korei Południowej Han Duck-soo, który wraz z prezydentem Andrzejem Dudą wziął udział w otwarciu Krynica Forum 2023.

W polskim górnictwie pracuje obecnie 75,8 tys. osób. Z kolei według raportu „Polska ścieżka transformacji energetycznej”, opracowanego przez PKEE i firmę doradczą EY, 82 proc. krajowego wydobycia węgla kamiennego jest skoncentrowane na terenie Górnego Śląska. To właśnie w tym regionie transformacja energetyczna będzie największym wyzwaniem, które musi uwzględniać m.in. działania osłonowe, konieczność przebranżowienia i podnoszenia kompetencji pracowników oraz programy inwestycyjne. – Transformacja musi być sprawiedliwa, ona nie może przebiegać bez sprawiedliwości społecznej oraz wsparcia ludzi i dania im wiary w przyszłość – podkreśla Nicolas Schmit, komisarz UE do spraw miejsc pracy i praw socjalnych. Jak wskazuje, Polska może liczyć w tym procesie na hojne, unijne wsparcie.

Ostatnie trzy lata – naznaczone najpierw pandemią i jej skutkami, a potem wybuchem wojny w Ukrainie – pokazały odporność polskiej gospodarki na kryzysy i szoki zewnętrzne – zauważa Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej Forum Ekonomicznego w Karpaczu. Jak ocenia, w nadchodzącym czasie jednym z większych wyzwań będzie dla niej m.in. realizacja ambitnych celów unijnej polityki klimatycznej. O tym między innymi będą dyskutować politycy i eksperci podczas zbliżającego się XXXII Forum Ekonomicznego w Karpaczu na początku września. – Musimy w Karpaczu pokazać wszystkim naszym sąsiadom i partnerom, że pomimo iż w ciągu ostatnich 30 lat wszystko się w Polsce zmieniło, potrafiliśmy zachować pozytywną tendencję, utrzymać ciągły wzrost gospodarczy. To nie udało się nikomu innemu w Europie – mówi Zygmunt Berdychowski.

Transformacja energetyczna i związane z nią wyzwania będą w tym roku jednym z głównych tematów XXXII Forum Ekonomicznego, które będzie się odbywać 5–7 września w Karpaczu. – Obok wojny, która toczy się za naszą wschodnią granicą, to dziś największe wyzwanie, które przed nami stoi i które dotknie każdego Europejczyka – podkreśla Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej tego wydarzenia. Jak ocenia, realizacja założeń transformacji energetycznej i klimatycznej w pierwszym okresie osłabi konkurencyjność europejskiej i polskiej gospodarki. Biorąc pod uwagę liczbę wyzwań, które UE będzie musiała pokonać na drodze do neutralności, przyjęty przez nią harmonogram może się okazać zbyt ambitny.

Zapełnienie magazynów gazu, umacnianie relacji z nowymi dostawcami surowców energetycznych do UE i szybki rozwój magazynów energii – to według ekonomisty CEIC Andrzeja Żurawskiego działania niezbędne do podjęcia przez Unię Europejską przed nadchodzącą zimą. Ekspert ocenia, że Europie raczej nie grozi kolejny kryzys energetyczny, m.in. ze względu na fakt, że ceny surowców na światowych rynkach mocno spadły w porównaniu z poprzednim sezonem. Jednak długoterminowo niezbędne są dalsze inwestycje w OZE, które pozwolą całkowicie uniezależnić unijną energetykę od dostaw jakichkolwiek surowców spoza UE.

– Zarówno Unia Europejska, jak i poszczególne państwa członkowskie podjęły ogromny wysiłek, żeby przeciwdziałać skutkom kryzysu energetycznego. Od września 2021 roku przeznaczyły na ten cel łącznie ok. 650 mld euro – mówi Krzysztof Głowacki, ekspert WiseEuropa. Problem w tym, że poszczególne państwa mocno się skupiają na działaniach kompensacyjnych, które mają szybko załagodzić skutki kryzysu, zamiast szukać rozwiązań długofalowych. Z analizy think tanku wynika, że efekty obecnego kryzysu – w postaci wyższych rachunków za energię elektryczną, ciepło czy paliwa transportowe – odczuwają najbardziej gospodarstwa zlokalizowane na obszarach wiejskich oraz osoby starsze.

– Po tegorocznych żniwach na rynek powinno trafić ok. 34 mln t polskiego zboża, z czego ok. 10 mln t nadwyżki trzeba będzie wyeksportować – prognozuje prezes Izby Zbożowo-Paszowej Monika Piątkowska. To będzie jednak trudne, bo żniwa trwają również w Ukrainie, która – ze względu na zerwanie przez Rosję umowy zbożowej – będzie musiała transportować swoje zboże przez granicę lądową UE. To zaś oznacza większy tranzyt przez Polskę oraz większe obciążenie infrastruktury portowej i kolejowej. – Jeżeli my tej infrastruktury nie rozbudujemy, nie udrożnimy przepustowości naszych portów, to zostaniemy jeśli nie ze zbożem ukraińskim, to z naszym polskim. To jest sytuacja, która absolutnie wymaga rozwiązania – podkreśla Monika Piątkowska.

Po dymisji Adama Niedzielskiego nową minister zdrowia została posłanka PiS, członkini sejmowej Komisji Zdrowia i lekarka Katarzyna Sójka. Powołując ją na nowe stanowisko, prezydent Andrzej Duda mówił o „zakończeniu pandemii koronawirusa”. Jednak środowisko medyczne podkreśla, że tegoroczny sezon grypowy może być podobny do poprzedniego, kiedy skumulowały się zachorowania na grypę, COVID-19 i RSV. Wybory parlamentarne, których termin został wyznaczony na 15 października br., przypadną w środku jesiennego sezonu zachorowań. Dlatego eksperci przypominają o szczepieniach i apelują do wyborców o rozważenie powrotu do środków ostrożności, jak np. maseczki. – Czeka nas nowy, wysoki sezon zachorowań, którego nic nie obchodzi sezon wyborczy – mówi prof. dr hab. n. med. Adam Antczak.